Aparaty stałe i ruchome

Tel. rejestracja:
+48 12 681 33 22
+48 691 223 037

Bezpieczeństwo pacjenta i higiena pracy

Ortodoncja to dziedzina stomatologii, która zajmuje się leczeniem wad zgryzu. Nazywana jest również ortopedią szczękową. Każda wada zgryzu to nie tylko zaburzenie estetycznego wyglądu pacjenta, ale również upośledzenie układu żucia jako całości. Dlatego głównym celem leczenia ortodontycznego jest przywrócenie równowagi w układzie stomatognatycznym poprzez wyeliminowanie wady zgryzu. Wada zgryzu powoduje większe ryzyko próchnicy ze względu na stłoczenia zębów i wynikające z nich problemy z właściwą higieną. Zaburzenia zgryzowe to także większe ryzyko chorób przyzębia, związane z przeciążeniem pojedynczych zębów i tkanek przyzębia a także z większym odkładaniem kamienia nazębnego.

Wadzie ortodontycznej może również towarzyszyć ryzyko patologicznego starcia zębów (bruksizm) oraz choroby stawów skroniowo-żuchwowych. Nieprawidłowości wymowy mają również bardzo często ważny związek z wadą zgryzu. Każda wada zgryzu skutkuje w mniejszym lub większym stopniu zaburzeniem żucia i rozdrabniania pokarmów w jamie ustnej co dodatkowo może przeciążać układ pokarmowy.

Dlatego też, w trakcie rutynowych badań stomatologicznych poddajemy pacjenta analizie ortodontycznej i w razie wykrycia nieprawidłowości zgryzowych, kierujemy pacjenta do lekarza ortodonty w celu dalszego leczenia.

Bardzo ważne jest wczesne wykrycie wady zgryzu, co skutkuje krótszym leczeniem ortodontycznym. Pod szczególną opieką powinny się znaleźć dzieci, zwłaszcza w trakcie wymiany uzębienia mlecznego na stałe, szczególne jeżeli nastąpiła przedwczesna utrata zębów mlecznych. Zęby pierwsze, tzw. mleczaki spełniają bardzo ważną rolę w prawidłowym wyrzynaniu się zębów stałych - zapewniają miejsce w jamie ustnej dla swojego "następcy" a ich resorbujące się korzenie wskazują drogę wyrastania zębów stałych. Dlatego często po utracie jednego z zębów mlecznych wykonuje się tak zwany utrzymywacz przestrzeni.

Należy jednak podkreślić, że na leczenie ortodontyczne nigdy nie jest za późno! Jeśli istnieją takie wskazania, warto podjąć ten wysiłek. W przypadku pacjentów dorosłych nierzadko większe znaczenie ma polepszenie zdrowia jamy ustnej i polepszenie komfortu żucia niż efekt estetyczny. Świadomość społeczeństwa zmienia się i dzisiaj aparat u osoby dorosłej nikogo już nie dziwi. Nie jest on odbierany jako fanaberia osoby leczącej się a wręcz odwrotnie - jako przejaw dbania o zdrowie i wygląd zewnętrzny.

Trzeba jednak pamiętać, że leczenie osób dorosłych trwa dłużej. Po wyleczeniu wady konieczna będzie również dłuższa retencja.

Leczeniem wad zgryzu zajmuje się lekarz ortodonta. Na pierwszej wizycie, na podstawie badania klinicznego oraz zdjęć rentgenowskich, lekarz ortodonta diagnozuje wadę zgryzu. W przypadku wykrycia u pacjenta ubytków próchnicowych i kamienia nazębnego konieczna jest w pierwszym rzędzie sanacje jamy ustnej. Najczęściej na tej wizycie pobierane są również wyciski zębów górnych i dolnych. Na ich podstawie technik odlewa modele gipsowe, które wraz ze zdjęciami są niezbędne do zaplanowania leczenia. Oprócz standardowo wykonywanego zdjęcia pantomograficznego (ukazującego zęby szczęki, żuchwy a także stawy skroniowo - żuchwowe), lekarz może zlecić wykonanie zdjęcia cefalometrycznego, które oprócz elementów kostnych ukazuje również tkanki miękkie. Jest ono konieczne do wykonania niezbędnych pomiarów.

Na tym etapie podejmowana jest też decyzja o usunięciu zębów stałych pacjenta. Szczególnie często właśnie ta decyzja wywołuje najwięcej emocji u pacjentów. Istnieją, niestety, wady zgryzu których wyleczenie wymaga usunięcia jednego lub kilku zębów. Decyzje o wyborze zęba podejmuje lekarz ortodonta na podstawie pewnych kryteriów. Przeważnie usuwa się jednego z przedtrzonowców, a więc "czwórkę" albo "piątkę". Ortodonta zawsze wybiera zęba "słabszego" - leczonego kanałowo, z większym wypełnieniem. Jednocześnie może zostać podjęta decyzja o usunięciu zębów mądrości (ósemek) lub ich zawiązków. Należy jednak pamiętać, że zęby mądrości są usuwane bardzo często, niekoniecznie u osób leczonych ortodontycznie.

Przebieg leczenia ortodontycznego zależy od wyboru aparatu ortodontycznego. Stosowane mogą być dwa rodzaje aparatów: stałe oraz ruchome.

APARATY ORTODONTYCZNE

Aparaty ruchome pacjent może samodzielnie wyjąć z jamy ustnej, bez pomocy lekarza ortodonty. Aparaty tego typu są stosowane u dzieci i młodzieży w okresie wzrostu. Mają również zastosowanie jako tak zwane retainery po leczeniu ortodontycznym aparatami stałymi. Ich celem wówczas jest utrzymanie efektów leczenia. Ze względu na mała precyzję i ograniczoną siłę działania aparaty te stosuje się do ściśle określonych wad zgryzu. Mają praktycznie bardzo małe zastosowanie w leczeniu wad zgryzu osób dorosłych. Aparat taki jest wykonywany w laboratorium ortodontycznym. Lekarz ortodonta dopasowuje i umieszcza aparat w jamie ustnej pacjenta, aktywuje elementy takie jak klamry i śruby. Pacjent otrzymuje od lekarza zalecenia dotyczące użytkowania aparatu, częstotliwości wizyt kontrolnych a także wskazówki dotyczące higieny jamy ustnej oraz aparatu ruchomego.

Aparaty stałe przez cały okres leczenia są na stałe przymocowane do zębów. Aparaty stałe są zakotwiczone na zębach za pomocą pierścieni, które mocuje się najczęściej na szóstkach. Na pozostałe zęby nakleja się zamki ortodontyczne. Wyróżnia się zamki standardowe (metalowe) oraz estetyczne wykonane z przezroczystego kompozytu lub porcelany. Pozostałą część aparatów stałych stanowią elementy aktywne, takie jak: łuki, klamry, gumki, łańcuszki i sprężyny. To te elementy przesuwają i obracają zęby. Gumki, mocujące metalowe łuki do do zamków, mogą być w różnych kolorach, zależnie od wyboru pacjenta. Aparaty stałe dają lekarzowi możliwość precyzyjnego działania na każdy ząb, w ściśle określonym kierunku i ze ściśle określoną siłą. Siły te są generowane przez metalowe łuki - stalowe lub tytanowe.

Kosmetyczne aparaty stałe mają zamki wykonane z materiałów estetycznych. W aparatach porcelanowych ceramiczne zamki mają biały kolor, przez co są mniej widoczne. Zamki kryształowe z kolei są przezroczyste i jeszcze mniej widoczne. Siła użyta w leczeniu aparatami estetycznymi jest mniejsza, co może wydłużyć leczenie. Poza tym cena ich jest wyższa w porównaniu z aparatami standardowymi.

Naklejenie aparatu stałego jest poprzedzone założeniem gumek, mających na celu rozsunięcie zębów sąsiadujących z szóstkami, na które najczęściej mocuje się pierścienie. Sam proces naklejania aparatu trwa około kilkadziesiąt minut. Najczęściej leczenie wymaga naklejenia aparatu na oba łuki zębowe. Zdarza się często, że oba łuki nie są naklejane jednocześnie, a czas między naklejeniem górnego i dolnego łuku może wynosić nawet kilka miesięcy. Po naklejeniu zamków nakładany jest łuk. Na koniec tej wizyty lekarz udziela informacji odnośnie higieny jamy ustnej oraz zalecanej diety.

Zdarza się, że po założeniu aparatu pacjent odczuwa dyskomfort związany z urażaniem przez aparat warg, policzków i języka. Może to skutkować pojawieniem się ran, odleżyn, aft i nadżerek. Pomocne jest zastosowanie wosku stomatologicznego, który przykrywa się wystające i drażniące elementy zamków. Ulgę przyniosą też pacjentowi zalecone płukanki. Zwykle po pewnym czasie podrażnienia ustępuję, bo tkanki miękkie adaptują się do nowej sytuacji.

Konieczne w przypadku leczenia aparatami stałymi jest stawianie się na wizyty kontrolne w ściśle wyznaczonym terminie. Daje to bowiem lekarzowi kontrolę nad postępem leczenia. Jeżeli istnieje konieczność wydłużenia czasu między wizytami (pacjent wyjeżdża lub mieszka na stałe za granicą) konieczne jest uprzedzenie o tym lekarza ortodontę.

Po uzyskaniu pożądanego efektu leczenia aparat stały zdejmuje się z zębów pacjenta. Odrywa się zamki ortodontyczne a następnie reszki kleju usuwa się specjalnym wiertłem. Jest to całkowicie bezpieczne dla szkliwa.

Kolejnym, bardzo ważnym i najdłuższym etapem leczenia jest utrwalenie efektów leczenia, czyli tzw. retencja.

Istnieją dwa typy retencji: stała i ruchoma. Stała retencja polega na przyklejeniu w jamie ustnej retainera - metalowego drucika przyklejonego do językowych powierzchni zębów za pomocą materiału kompozytowego. Zaletą tej metody jest jego wygoda i niewidoczność a wadą utrudnione oczyszczanie tej okolicy a więc i wzmożone odkładanie się kamienia nazębnego.

Retencja ruchoma ma postać wyjmowanej płytki retencyjnej przypominającej aparat ruchomy. Jej zaletą jest możliwość wyjęcia jej do mycia, przed posiłkami. Wadą - dyskomfort związany z jej obecnością w jamie ustnej i widoczność.

Pozycjoner to inny rodzaj wyjmowanego retainera. Jest to przezroczysta nakładka dokładnie dopasowana do naszych zębów. Jej zaletą jest brak części podniebiennej i podjęzykowej.

Czas trwania retencji zależy od wady wyjściowej, wieku pacjenta. Przyjmuje się, że retencja powinna trwać dwa razy dłużej niż samo leczenie. Bezpośrednio po zakończeniu leczenia należy nosić płytkę retencyjną cała dobę. Z czasem użytkowanie płytki ogranicza się do nocy i kilku godzin w ciągu dnia. Ostatecznie używa się jej tylko w nocy.

Okres retencji to również okresowe wizyty kontrolne w kilkumiesięcznych odstępach.

Zdarza się, że leczenie ortodontyczne wymaga leczenia uzupełniającego. Mogą to być jedynie kosmetyczne korekty kształtu pojedynczych zębów, które uległy starciu na skutek istniejącej wcześniej wady zgryzu. Niekiedy konieczne jest wykonanie licówek porcelanowych lub koron protetycznych. W przypadku braków zębów wykonanie mostów lub implantów. Najczęściej jednak jedynym dopełnieniem efektu leczenia ortodontycznego jest wybielenie zębów.

Praktyczne informacje przydatne pacjentowi leczącemu się aparatem stałym.

Pacjenci z aparatami stałymi powinni liczyć się z pewnymi ograniczeniami dietetycznymi. Spożywane pokarmy mogą mieć wpływ bezpośrednio na sam aparat (oklejanie zamków, pierścieni) jaki i zwiększać ryzyko powstania nowych ubytków próchnicowych.

Pacjenci ci powinni unikać: gum do żucia i lepkich, ciągnących się pokarmów (cukierki toffi, krówki), które mogą powodować odklejanie się elementów aparatu, a te ostatnie dodatkowo jeszcze zwiększać ryzyko próchnicy.

Nie tylko lepkie, ale również twarde, stałe pokarmy jak: orzechy, sezamki, herbatniki, pieczywo mogą zwiększać ryzyko odklejenia się zamka.

Osobnym, bardzo ważnym zagadnieniem jest higiena jamy ustnej u użytkowników aparatów stałych. Ciągła obecność w jamie ustnej elementów aparatu stałego utrudnia procesy higieniczne, wzmaga odkładanie kamienia nazębnego, powoduje często stany zapalne i przerosty dziąseł. Mycie zębów dwa razy dziennie jest zdecydowanie niewystarczające. Mycie zębów pastą i szczoteczką powinno być uzupełnione stosowaniem płynów do płukania jamy ustnej. Na rynku dostępnych jest wiele płynów przeznaczonych dla użytkowników aparatów stałych.

Zaleca się szczotkowanie zębów po każdym posiłku, oczyszczanie przestrzeni między zębowych przy użyciu nitki dentystycznej lub specjalnych szczoteczek. Warto wspomnieć również o irygatorach stomatologicznych, które wytwarzają strumień wody pod ciśnieniem.

Konieczne jest, aby wykonywane w domu zabiegi higieniczne były uzupełniane profesjonalnymi zabiegami z zakresu profilaktyki stomatologicznej. Zabiegi te powinny być wykonywane regularnie, w odstępach nie dłuższych niż trzy miesiące. W naszym gabinecie, dzięki ścisłej współpracy personelu, istnieje możliwość dokładnego usunięcia złogów nazębnych w trakcie kontroli ortodontycznej. Po ściągnięciu starego łuku a przed założeniem nowego, przy lepszym dostępie do wszystkich powierzchni zębów, wykonuje się piaskowani zębów. Usuwa ono przebarwienia i osad zgromadzony szczególnie wokół zamków ortodontycznych. Po dokładnym oczyszczeniu zębów jest możliwe badanie stomatologiczne w celu wykluczenia nowych ubytków próchnicowych. Wskazanym uzupełnieniem zabiegu piaskowania jest lakierownie zębów, czyli aplikacja lakieru fluorowego. Obydwa te zbiegi są również zalecane na zakończenie leczenia aparatem stałym, przed rozpoczęciem retencji.

Nowoczesne metody leczenia i zabiegów

Narzędzia i aparatura w naszym gabinecie

Bezpieczeństwo pacjenta i higiena pracy